به گزارش ایرنا طرح ادغام و یا یکپارچه سازی شرکت های آب و فاضلاب شهری و روستایی سال هاست که باعث بروز مناقشاتی میان مجلس و دولت های مختلف است اما بنظر می رسد این بار عزم وزارت نیرو برای اجرایی کردن این طرح جدی است، طرحی که به گفته بسیاری از کارشناسان حوزه آب و فاضلاب، شرایط را سخت تر می کند.

وزیر نیرو ۲۹ تیرماه امسال در نشست شورای معاونان آب و فاضلاب کشور ابراز امیدواری کرد که تابستان امسال یکپارچه‌سازی شرکت‌های آب و فاضلاب کشور محقق شود.

رضا اردکانیان با اشاره به اینکه اجرای طرح مراحل پایانی خود را طی می کند افزود: ماموریت‌های شرکت‌های آب و فاضلاب پس از سه دهه فعالیت بایستی متناسب با اهداف و نیازهای پیش‌رو بازنگری شوند، شرکت آبفا بایستی در طرح‌های اجرایی نقش نظارتی داشته باشد و فعالیت‌ها را برون سپاری کند.

یکی از مهم ترین ابهامات درخصوص چگونگی ادغام شرکت های دولتی آبفای روستایی و شرکت های غیردولتی آبفای شهری است زیرا هنوز سرنوشت اموال، تاسیسات و نیروهای شرکت آب و فاضلاب روستایی ابهاماتی دارد از این رو برخی کارشناسان نگران وضعیت نامناسب آبرسانی به روستاها هستند.

رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای اصل۴۴ قانون اساسی خردادماه امسال در گفت و گو با خبرگزاری خانه ملت بر همین مساله تاکید کرده و گفته بود: شرایط آب و فاضلاب شهری و روستایی با یکدیگر متفاوت است چراکه آب و فاضلاب شهری غیردولتی است در حالی که آب و فاضلاب روستایی دولتی است.

حمیدرضا فولادگر افزود: منظور دولت از واگذاری اموالِ تاسیسات آب و فاضلاب روستایی، روستاهایی است که در حال حاضر تحت پوشش آب و فاضلاب روستایی هستند اما به شهر تبدیل شده اند. در واقع براساس لایحه دولت آب و فاضلاب این مناطق نیز شهری هستند و اموالشان باید تعیین تکلیف شود.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی بیان کرد: مقرر شد کارگروهی تشکیل شود تا با نظر دولت مشکلات لایحه نحوه واگذاری اموال تاسیسات آب و فاضلاب اصلاح شود.

وزارت نیرو هدف از اجرای طرح یکپارچه سازی را کوچک سازی ساختار دولت و کاهش تعداد ۳۱ شرکت دولتی وزارت نیرو، تسهیل در امر مدیریت و نظارت عالی شرکت مهندسی آبفای کشور و وزارت نیرو، یکپارچگی در مدیریت آبِ شرب مردم اعم از شهری و روستایی، کاهش هزینه های اداری و مدیریتی، هم افزایی ظرفیت های فنی، اجتماعی و اقتصادی آبفای شهری و روستایی و حل و فصل مسایل مشترک و موضوعات بین آبفای شهری و روستایی عنوان کرده است.

در این میان اما مشکلات آبرسانی در استان خوزستان متفاوت از سایر نقاط کشور است، معضلات حوزه آب و فاضلاب در خوزستان تا اندازه ای است که هیات دولت در مصوبه فروردین ماه سال ۹۶ وزارت نیرو را مکلف کرد از محل ردیف طرح های آبرسانی روستایی و توسعه شبکه های آن موضوع تبصره چهار قانون بودجه سال ۱۳۹۶، حداقل یک هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال را به استان خوزستان اختصاص دهد و در سالهای بعد نیز از محل اعتبارات مصوب مربوط، این حکم را اجرا کند.

یکسال پیش بود که مشکل شوری آب در شهرهای خرمشهر و آبادان تنش هایی ایجاد کرد؛ وضعیت تامین و توزیع آب شرب شهرهای بزرگ این استان مانند اهواز نیز به دلیل فرسودگی تاسیسات همیشه با مشکلاتی مواجه است، از سویی دیگر به گفته معاون شرکت آبفار تأمین آب شرب یکهزار و ۵۵ روستاهای خوزستان به صورت خودگردان و یا از طریق شرکت‌های صنعتی تأمین می‌شود که احتمال آلودگی آب در این روستاها بالا است.

در واقع از چهار هزار و ۱۵ روستای دارای سکنه خوزستان با جمعیت بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر، ۲ هزار و ۹۶۰ روستا تحت پوشش شرکت آبفار هستند و مابقی یا توسط شرکت ها و اداراتی همچون نفت آبرسانی می شوند و یا خودگردان هستند.

وضعیت شکننده شرکت های آب و فاضلاب

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خوزستان در این خصوص گفت: ادغام این ۲ شرکت دستور وزارت است اگرچه ما در خوزستان به دلیل مشکلات موجود مخالف اجرای این طرح هستیم اما در صورت تایید چاره ای جزء اجرای آن نداریم.

صادق حقیقی پور با اشاره به وضعیت شکننده شرکت های آب و فاضلاب ادامه داد: در خوزستان روستاهای بسیاری در حوزه آب مشکل دارند و به یقین یک شرکت مستقل خدمات بهتری را به آنها ارائه می دهد از این رو تمایلی به عملیاتی شدن این ادغام نداریم.

وی گفت: ادارات آب و فاضلاب شهرستان ها هنوز از محل هدفمندی یارانه ها از دولت طلبکار هستند و با این ادغام میزان مطالبات افزایش می یابد.

حقیقی پور یادآور شد: شرکت آب و فاضلاب خوزستان به بیش از ۵۸ شهر بزرگ و کوچک خدمات رسانی می کند که در صورت ادغام، ممکن است در این خدمات رسانی اختلال ایجاد شود.

طرح شتاب زده یکپارچه سازی

سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی خوزستان نیز این طرح را مناسب شرایط فعلی خوزستان ندانست و گفت: درحال حاضر اختلاف بسیاری در ساختار ۲ شرکت آب و فاضلاب شهری و روستایی وجود دارد که در صورت اجرایی شدن می تواند منجر به چالش شود.

عادل حرباوی یکی دیگر از تبعات اجرایی شدن این طرح را بی انگیزگی کارکنان شرکت آبفای روستایی خواند و افزود: نباید این طرح را شتاب زده عملی کرد زیرا چارت های سازمانی هر ۲ شرکت دچار مشکل می شوند.

وی بیان کرد: شرکت های آب و فاضلاب شهری به ویژه در اهواز درگیر مشکلاتی نظیر خدمات رسانی به نقاط حاشیه ای هستند که بعضا میزان خدمات رسانی به آنها ضعیف است و اگر وظیفه آبرسانی به روستاها نیز افزوده شود قطعا شرایط هم در حاشیه ها و هم روستاها سخت تر می شود.

حرباوی علت این تصمیم دولت را کاهش تصدی گری دولت نسبت به شرکت های زیان ده آبفا روستایی و تحمیل این وظیفه به شرکت های آب و فاضلاب شهری عنوان کرد.

وی ادامه داد: درحال حاضر شاخص بهره مندی روستاهای خوزستان از آّب آشامیدنی حدود ۸۰ درصد است و هنوز ۲۰ درصد روستاها به آب آشامیدنی دسترسی ندارند و اجرای این طرح یکپارچه سازی روند آبرسانی به این روستاها را مختل می کند.

حرباوی گفت: شرکت های آب و فاضلاب روستایی دولتی هستند و به دلیل تفاوت چارت سازمانی با شرکت های آب و فاضلاب شهری، نمی توان یک طرح را بدون مطالعه اجرا کرد اگر قرار بر ادغام است یا باید این سیر تکاملی طی شود و یا آنکه شرکت آب و فاضلاب روستایی را با سازمان هایی نظیر شرکت آب منطقه ای و یا سازمان آب و برق که به لحاظ چارت سازمانی مشابه هستند ادغام کرد.

یکی از کارکنان آب و فاضلاب شهری که خواست نامش در خبر ذکر نشود درخصوص طرح یکپارچه سازی شرکت های آب و فاضلاب گفت: شرکت آبفای روستایی نمی تواند حقوق کارکنان را به موقع پرداخت کند و از طرف دیگر میزان حقوق و دستمزد آنها کمتر از کارکنان آب و فاضلاب شهری است.

این کارشناس افزود: طرح ادغام زمانی مفید است که شرکت آب و فاضلاب شهری در پرداخت حقوق کارکنان خود موفق باشد اما درحال حاضر شاهد بروز مشکلاتی در این زمینه هستیم و در برخی شهرستان ها حقوق کارکنان بین ۲ تا چهار ماه به تعویق افتاده است.

شانه خالی کردن دولت از پروژه های آبرسانی به روستاها

وی اجرای این طرح را عاملی برای بروز تنش در شرکت آب و فاضلاب شهری دانست و گفت: شرکت آب و فاضلاب روستایی دولتی است و در واقع دولت ها متولی تامین اعتبار پروژه های آبرسانی هستند اما در شهرها به دلیل ماهیت خصوصی بودن شرکت های آب و فاضلاب شهری عموما دولت ها تنها با فشارهای نمایندگان مجلس و استانداران اعتبارات محدودی اختصاص می دهند.

این کارشناس حوزه آبفای شهری یادآور شد: دولت از طریق ادغام شرکت های آب و فاضلاب به دنبال کاهش مسئولیت خود است و درواقع از مسئولیت های خود شانه خالی می کند.

وی افزود: درحال حاضر هزینه ای که به عنوان آب بها از مشترکان شهری گرفته می شود حدود یک چهارم هزینه تامین و توزیع آب است از سویی دیگر نرخ آب بها در روستاها بسیار کمتر از شهرها است، همین مساله عاملی برای بروز مشکل در آب و فاضلاب شهری خواهد بود.

این طرح سال هاست در دولت و مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد اما به دلیل ابهامات موجود تاکنون اجرایی نشده است، مطابق اصل ۴۴ قانون اساسی مالکیت در سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تا جایی که با اصول دیگر این فصل مطابق باشد و از محدوده قوانین اسلام خارج نشده و موجب رشد و توسعه اقتصادی کشور شود قطعا مایه زیان جامعه نشود مورد حمایت قانونی جمهوری اسلامی است. تفصیل ضوابط و قلمرو و شرایط هر سه بخش را قانون معین می‌کند.

سوال مهم اینجاست آیا باتوجه به وضعیت فعلی شرکت های آب و فاضلاب روستایی و شهری در استان خوزستان این طرح راهگشاست و یا بار مشکلات ناشی از اجرای آن بر دوش مردم می افتد؟

گزارش از ندا رضاپور