سال ۱۴۰۰ با همه فراز و نشیب هایش به پایان رسید و مجموعه فولاد خوزستان با تلاش کارکنان توانست علیرغم محدودیت‌های پیش رو موفقیت‌هایی را کسب نماید؛ در سال جاری نیز این مجموعه اهداف برنامه‌ریزی شده‌ای را جهت رسیدن به نتیجه دنبال می‌کند. برای آشنایی بیشتر با چالش‌های پیش رو و همچنین اهداف فولاد خوزستان در سال ۱۴۰۱ گفت و گویی با امین ابراهیمی مدیرعامل فولاد خوزستان داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

مهم‌ترین چالش‌هایی که در حال حاضر صنعت فولاد ایران با آن روبرو است، چیست؟ لطفا توضیح دهید.

صنعت فولاد زیرساخت اصلی دیگر صنایع به شمار می‌آید. توجه به زنجیره فولاد و سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌تواند، پشتوانه‌ی مناسبی برای دیگر صنایع باشد. این صنعت در چند سال اخیر در مدار افق برنامه‌ریزی گام برداشته است. اگر نگاهی گذرا به رشد تولید فولاد در ده سال گذشته بیندازیم، به خوبی دریافت می‎‌کنیم که صعنت فولاد در افق ۱۴۰۴ یعنی دستیابی به تولید ۵۵ میلیون تن و بلکه هم فراتر، حرکت رو به رشد داشته است. اما این توازن در سایر موارد دیده نمی‌شود. مواردی که باعث شده، دستیابی به افق ۱۴۰۱ و فراتر از آن با چالش مواجه شود. در سال ۱۴۰۰ محدودیت‎‌های انرژی باعث شد، بخشی از تولید برنامه‌ریزی شده از دست برود. نبود توازن زنجیره صنعت و چالش تامین مواد اولیه (سنگ آهن)، دسترسی به منابع آبی و انرژی (برق و گاز طبیعی)، فراهم نبودن زیرساخت‌های کافی (حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای و بندر) مواردی هستند که هرکدام به تنهایی می‌توانند زنجیره تولید فولاد را با تهدید مواجه کنند.

برای حل چالش‌های بزرگ صنعت فولاد چه راهکارهایی پیشنهاد می‌کنید؟

هر کدام از چالش‌ها راه‌حل‌های جداگانه‌ای دارند. در حوزه‌ی سنگ آهن می‌بایست در ابتدا از صدور مجوزهای مازاد بر توازن زنجیره فولاد جلوگیری شود. چرا که در صورت احداث هر واحد جدید فولادی در زنجیره، کسری سنگ آهن تشدید خواهد شد. باید به سمت توسعه فعالیت‌های اکتشافی و افزایش عمق اکتشافات گام برداریم. این کار می‌تواند با تشکیل کنسرسیومی از فولادسازان عمده صورت پذیرد. سرمایه‌گذاری و خرید معادن سنگ آهن در کشورهای آهن‌خیز جهان و واردات مواد اولیه، می‌تواند در تامین سنگ آهن موثر باشد. در حوزه انرژی توسعه نیروگاه های تجدید پذیر، احداث نیروگاه اختصاصی برای صنایع پرمصرف با تنظیم قرارداد‌های سه جانبه با صنعت، استفاده از دیگر انرژی‌ها مانند انرژی خورشیدی، ایجاد بازار برق و تضمین تامین برق از سوی تامین کنندگان، اصلاح الگوی مصرف و الزام صنایع و کشاورزی به دریافت ایزوها، مدیریت بهتر مصرف گاز در کشور و کاهش محدودیت‌های صنایع مادر همچون فولاد، ایجاد تفاوت معنادار در هزینه گاز مصرفی برای فرآیندهای ارزش‌آفرین و غیر ارزش‌آفرین، تنوع سبد تامین و تولید برق از منابع غیر از گاز طبیعی مواردی هستند که راهگشا هستند.

شرکت فولاد خوزستان در حال حاضر با چه موانع و مشکلاتی روبرو است؟

مهم‌ترین چالش پیش ‌روی، محدودیت‌های برق در تابستان و گاز در زمستان است. سال گذشته نزدیک به ۶۰۰ هزار تن تولید برنامه‌ریزی شده‌ی شرکت به واسطه‌ی محدودیت‌های انرژی از دست رفت. این در حالی است که تولیدات فولاد خوزستان با نگاه اولویت تامین داخل‌، صادرات محور است. از طرفی در سنوات گذشته طرح‌های توسعه‌ای که در صنعت فولاد اجرایی شده، به این صورت بوده که شرکت‌های معدنی به جای اینکه به کارهای اکتشافی بپردازند، به تولید فولاد روی آورده اند، در حالی که طرح‌های توسعه می‌بایستی در استان خوزستان متمرکز شود، ولی استان‌های معدنی مثل کرمان، خراسان و… که می‌بایست طرح‌های اکتشافاتی را دنبال کنند به تولید روی آورده‌اند. در سال ۱۴۰۰ نزدیک به چهار میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار در صنعت فولاد ارزآوری داشتیم. مجموعه فولاد خوزستان به واسطه موقعیت راهبردی که در کشور دارد، توانسته ۱/۴ میلیارد دلار از این ارزآوری را به خود اختصاص دهد که نزدیک به ۳ درصد کل ارزآوری کشور محسوب می‌شود. توسعه نباید با نگاه جزیره‌ای و بدون توجه به زیرساخت‌ها صورت پذیرد. شرایط اقلیمی و جغرافیایی کشور به گونه‌ای است که طرح‌های توسعه‌ای فولادی باید در مناطقی باشد که دسترسی به منابع انرژی مانند آب‌، برق و گاز را داشته باشند. از طرفی نزدیکی به مرزها و وجود بنادر، هزینه‎‌های حمل و نقل و صادرات را به میزان قابل توجه‌ای کاهش می‌دهد.

نظر شما در مورد مصوبه عوارض صادراتی چیست؟ این مصوبه چه تاثیری بر عملکرد شرکت‌ها و بازار فولاد داشته است؟

بهانه‌ای که برای وضع عوارض صادراتی اعلام شده است، تثبیت قیمت‌های داخلی است، این در حالیست که صادرات کشور مازاد نیاز داخل است. از دولت انتظار می‌رود برای کمک به صنایع و رونق تولید به دنبال راهکارهای عملیاتی باشد. به عبارت دیگر دولت‌ها به واسطه‌ی وظیفه ذاتی باید نقش تسهیل‌گر را بر عهده بگیرند. ابلاغ یکباره‌ی دستور‌العمل‌های خلق‌الساعه که بعضا بدون در نظر گرفتن شرایط حاکم بر بازار وضع شده‌اند، نه تنها به ثبات در بازار و کاهش قیمت منجر نمی‌شود، بلکه به رکود بازار داخلی و از دست رفتن بازارهای بین‌المللی می‌شود. جنگ اوکراین شرایطی را به وجود آورده که تولیدکنندگان فولاد کشور می توانند، بخشی از کمبود عرضه‌ی فولاد جهان را با صادرات بیشتر جبران کنند، وضع عوارض صادراتی، نه تنها این فرصت را تهدید می‌کند بلکه میزان فعلی صادرات را هم تحت الشعاع قرار می‌دهد. از طرفی بخشی از درآمدهای ارزی ناشی از صادرات صرف واردات مواد اولیه و تجهیزات تولیدکنندگان می‌شود. وضع عوارض بر صادرات بدان معنا است که صادرکنندگان فولاد هم باید مالیات پرداخت کنند، هم عوارض صادراتی.

به‌زودی شرکت‌های فولادی با مشکل کمبود برق مواجه خواهند شد. نظر شما در مورد قطع برق صنایع فولادی چیست و چه راهکاری را برای به حداقل رسیدن تبعات کمبود برق، پیشنهاد می‌کنید.

حداکثر نیاز مصرف اصلاح شده همزمان کشور (پیک) در سال ۱۳۹۹ حدود ۵۵ هزار مگاوات بوده است. پیش‌بینی می‌شود این عدد در سال ۱۴۰۴ به حدود ۶۶ هزارمگاوات افزایش یابد. به منظور تحقق چشم‌انداز بیست‌ساله در افق ۱۴۰۴ برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام، سالانه بالغ بر ۴۶ میلیون کیلو‌وات ساعت برق نیاز است که حدود ۱.۳۷ برابر مقدار مصرف برق فعلی فولاد که سالانه ۳۳۵۴۵ میلیون کیلو‌وات ساعت است. احداث نیروگاه اختصاصی برای صنایع پرمصرف با تنظیم قراردادهای سه‌جانبه با صنعت، استفاده از دیگر انرژی‌ها مانند انرژی خورشیدی، ایجاد بازار برق و تضمین تامین برق از سوی تامین‌کنندگان، اصلاح الگوی مصرف و الزام صنایع و کشاورزی به دریافت ایزوهای انرژی، تنوع سبد تامین برق از مسیرهایی به جز گاز طبیعی، احیا نیروگاه‌های قدیمی و به روز‌رسانی تجهیزات، می‌توانند در جلوگیری از اعمال محدودیت‌های برق موثر باشند. از طرفی باید در برنامه‌ریزی خاموشی‌های برق سایر صنایع نیز در نظر گرفته شوند.

برنامه شرکت فولاد خوزستان برای سال ۱۴۰۱ در حوزه تولید و توسعه را شرح دهید.

برنامه این شرکت برای افق ۱۴۱۰، دستیابی به ظرفیت ۱۳.۶ میلیون تن تولید پایدار در کل زنجیره ارزش فولاد از سنگ تا محصول نهایی برنامه‌ریزی شده و در حال اجراست. در حال حاضر ظرفیت فعال ایجاد‌شده برای شرکت فولاد خوزستان بغییر از شرکت های تابعه در سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۳.۸ میلیون‌ تن است. برنامه عملیاتی سبد طرح‌ها و پروژه‌های توسعه شرکت فولاد خوزستان در سال گذشته به‌عنوان پنجمین برنامه عملیاتی مبتنی بر طرح جامع فاز چهارم توسعه ظرفیت و زیست‌محیطی فولاد خوزستان مشتمل بر ۱۳۲ پروژه با سرمایه‌گذاری ۱۷۰ هزار میلیارد‌ ریالی تدوین شده که در آن پروژه‌های بزرگی چون پروژه احداث کارخانه مگا‌مدول آهن اسفنجی (زمزم ۳) با مشخصات منحصر به‌فرد خود در سطح کشور و نیز پروژه احداث پکیج ماشین ریخته‌گری اسلب عریض که نقش مهمی در توسعه بازار هدف فولاد خوزستان خواهد داشت، تعریف شده و در حال پیگیری و اجرا هستند. همچنین سایر پروژه‌های زیر‌ساختی چون احداث کارخانه اکسیژن ۴، خط و پست ۴۰۰ کیلو‌ولت، نیروگاه ۵۲۰ مگاواتی برق و… در دستور کار قرار گرفته‌اند و طبق برنامه‌های زمان‌بندی مربوطه در حال پیگیری و اجراست. در واقع برنامه عملیاتی سبد طرح و پروژه شرکت فولاد خوزستان در چهار محور اصلی پایداری تولید، افزایش ظرفیت، بهینه‌سازی و عمومی پشتیبانی (زیست محیطی و مسئولیت‌های اجتماعی و ساختمانی) تعریف شده‌اند.